Βήματα για την προστασία των ματιών από τον καπνό των πυρκαγιών

Η ειδικευόμενη ιατρός Χειρουργικής – Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας – Χιούστον Αγνή Κακούρη (MD, MSc), απόφοιτη 2010 του Β΄ Αρσακείου-Τοσιτσείου Λυκείου Εκάλης, ευαισθητοποιημένη για τις φωτιές στη χώρα μας, μας έστειλε οδηγίες σχετικές με την ειδικότητά της για την προστασία των ματιών μας από τον καπνό:

Πώς οι πυρκαγιές επηρεάζουν την όραση και τον οφθαλμό;

Οι δασικές πυρκαγιές, εκτός από την άμεση βλαβερή επίπτωση στο περιβάλλον, έχουν ως συνέπεια την απελευθέρωση μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Η ανάφλεξη οργανικής καύσιμης ύλης και ο καπνός αποτελούν ένα τοξικό μείγμα μονοξειδίου του άνθρακα, οξειδίων του αζώτου, διοξειδίου του θείου καθώς και άλλων ουσιών που είναι επιβλαβείς τόσο για τον οφθαλμό όσο και για το αναπνευστικό σύστημα, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Οφθαλμιάτρων. Μια πυρκαγιά, εκτός από την περιοχή στην οποία εξελίσσεται, επηρεάζει και γειτονικές περιοχές ακόμα και χιλιόμετρα μακριά λόγω της μεταφοράς του καπνού μέσω των ισχυρών ανέμων.

Τα δάκρυα του ματιού παράγονται από αδένες του ματιού και αποτελούνται από νερό, πρωτεΐνες και λιπίδια. Αυτά τα συστατικά σχηματίζουν τρία διακριτά στρώματα στην οφθαλμική επιφάνεια με σειρά από έξω προς τα μέσα: το στρώμα των λιπιδίων, το υδάτινο στρώμα, και το βλεννώδες στρώμα, που καλύπτει τον κερατοειδή και τον επιπεφυκότα. Και τα τρία στρώματα είναι απαραίτητα για την υγεία του οφθαλμού καθότι ενυδατώνουν, λιπαίνουν, τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά και απομακρύνουν σωματίδια σκόνης.

Η απορρύθμιση της ισορροπίας των συστατικών αυτών οδηγεί σε συμπτώματα όπως ερυθρότητα, αίσθημα καύσου, αυξημένη παραγωγή δακρύων και θόλωση της όρασης. Ο καπνός από τις πυρκαγιές οδηγεί στην απορρύθμιση αυτής της ισορροπίας με δύο τρόπους: τα αέρια του καπνού επιταχύνουν την εξάτμιση του υδάτινου στρώματος, ενώ οι τοξίνες και τα αιωρούμενα σωματίδια προκαλούν αύξηση της παραγωγής πρωτεΐνης.

Τι συμπτώματα θα παρουσιάσω;

Τα βασικά συμπτώματα που θα εμφανιστούν στο άτομο που έχει εκτεθεί στις επιζήμιες επιπτώσεις των πυρκαγιών περιλαμβάνουν:

Ερυθρότητα του οφθαλμού
Αίσθημα καύσου του οφθαλμού
Έντονος ερεθισμός
Δακρύρροια
Αυξημένος κνησμός
Αίσθημα ξένου σώματος
Προσωρινή θόλωση της όρασης
Επιδείνωση ήδη υπάρχουσας ξηροφθαλμίας

Συνεπώς, ερεθισμένα κόκκινα μάτια με αυξημένη παραγωγή δακρύων είναι ενδεικτικό έκθεσης της οφθαλμικής επιφάνειας σε όλα τα επιζήμια συστατικά του καπνού και τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια, από τις δασικές πυρκαγιές.

Πώς να προστατεύσετε τα μάτια σας από τον καπνό;

Κρίνεται αναγκαία η ενημέρωση του κοινού για τη λήψη των παρακάτω μέτρων προστασίας κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς.

Μείνετε μέσα στο σπίτι με κλειστά τα παράθυρα ή σε κλειστούς χώρους, ιδίως όταν η ποιότητα του αέρα κρίνεται ακατάλληλη (Air Quality Index, AQI).
Εφόσον ο χώρος διαθέτει σύστημα κλιματισμού, προτείνεται η χρήση του στη λειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση της ποιότητας του αέρα (AQI) στους εσωτερικούς χώρους.
Αποφύγετε τη χρήση φακών επαφής, καθώς τα αιωρούμενα σωματίδια σκόνης του αέρα ενδέχεται να κολλήσουν στους φακούς και να βλάψουν τον κερατοειδή.
Χρησιμοποιήστε γυαλιά ηλίου όταν είστε εκτός σπιτιού, ιδανικά με το ειδικό προστατευτικό περίβλημα, όπως οι μάσκες του σκι.
Χρησιμοποιήστε φυσικά οφθαλμικά δάκρυα, χωρίς συντηρητικά, έως 6 φορές την ημέρα για να απομακρύνετε τα σωματίδια που υπάρχουν στην επιφάνεια του οφθαλμού και να αποκαταστήσετε την ισορροπία της σύστασης των δακρύων. Συμβουλή για καλύτερη ενυδάτωση: να έχετε τα δάκρυα στο ψυγείο καθώς θα σας δώσουν μεγαλύτερη αίσθηση ανακούφισης την ώρα που τα χρησιμοποιείτε.
Αποφύγετε τη χρήση νερού της βρύσης για ενυδάτωση ή καθαρισμό των ματιών, καθότι αλλάζει τη σύσταση των δακρύων που παράγει ο οφθαλμός και μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση του ερεθισμού.
Σε περίπτωση έντονου κνησμού χρησιμοποιήστε κρύες κομπρέσες. Ο πιο απλός τρόπος είναι να βρέξετε μια καθαρή πετσέτα με κρύο νερό (όχι παγωμένο) και να τη βάλετε πάνω στα κλειστά βλέφαρα. Αφήστε την για 5 λεπτά και επαναλάβετε 3-4 φορές την ημέρα.
Αποφύγετε να τρίβετε τα μάτια σας σε περίπτωση έντονου κνησμού ή ερεθισμού.

Πότε να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο;

Τα άτομα που υποφέρουν από ξηροφθαλμία, χρόνιες επιπεφυκίτιδες, αλλεργική επιπεφυκίτιδα, βλεφαρίτιδα ανήκουν στις ομάδες που έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν προβλήματα όρασης την περίοδο της πυρκαγιάς. Σε περίπτωση παρατεταμένης έκθεσης στον καπνό και κατ’ επέκταση στα αιωρούμενα σωματίδια σκόνης, εάν τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω δεν υποχωρούν, συνίσταται η εξέταση από κάποιον ειδικό το συντομότερο δυνατό.