Γιώργος Λουκάς, Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού στην Kaizen Gaming

Γιώργος Λουκάς, απόφοιτος 1998, Β΄ Αρσάκειο-Τοσίτσειο Λύκειο Εκάλης

Διευθυντής Ανθρώπινου Δυναμικού στην Kaizen Gaming

Αγαπητέ μας απόφοιτε Γιώργο, με μεγάλη χαρά σε έχουμε και πάλι κοντά μας. Πότε και από ποιο Σχολείο αποφοίτησες;

Αποφοίτησα το 1998 από το Β΄ Αρσάκειο-Τοσίτσειο Λύκειο Εκάλης, όπου ήμουν από την Α΄ Δημοτικού!

Τι θυμάσαι από το Σχολείο;

Θυμάμαι το μεγάλο χολ στο Δημοτικό, όπου αμέσως μόλις χτυπούσε το κουδούνι κατεβαίναμε όλοι να παίξουμε. Βέβαια αυτό δεν είχε αλλάξει μέχρι και την Γ΄ Λυκείου, που χτυπούσε το κουδούνι και βγαίναμε έξω να παίξουμε μπάσκετ στα ανοιχτά γήπεδα. Θυμάμαι με πολλή αγάπη τους καθηγητές, και κυρίως τους αυστηρούς καθηγητές, γιατί βλέπω πόσο πολύ με βοήθησαν να διαμορφωθώ σήμερα ως άνθρωπος και ως επαγγελματίας. Έχοντας αυτά στο μυαλό μου, κάθε φορά που ακούω για το Σχολείο συγκινούμαι. Γι’ αυτό είμαι πολύ χαρούμενος που σήμερα έχω τον γιο μου στο Αρσάκειο Ψυχικού. Μάλιστα πρόσφατα είχα έρθει στο Σχολείο να παρακολουθήσω μια υπέροχη παιδική γιορτή που είχε ως θέμα το Διάστημα.

Μετά το Σχολείο ασχολήθηκες με τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού;

Αυτός ήταν ο τελικός προορισμός. Ξεκίνησα από Οικονομικά. Από την αρχή είχα αποφασίσει ότι τελειώνοντας το Σχολείο θα φύγω να σπουδάσω στην Αγγλία. Εκεί, μετά το πρώτο πτυχίο στις γενικές οικονομικές σπουδές, σκέφτηκα ότι είναι μεν χρήσιμα τα Οικονομικά και οι αριθμοί, αλλά τελικά για να πετύχεις με τα νούμερα χρειάζεσαι ανθρώπους. Οπότε το ενδιαφέρον μου στράφηκε στη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού και συνέχισα τις σπουδές μου προς αυτή την κατεύθυνση.

Σε ποιο πανεπιστήμιο σπούδασες στην Αγγλία;

Σπούδασα στο Πανεπιστήμιο του Essex στο Colchester, μια ωραία, παλιά ρωμαϊκή πόλη, ιστορική, φοιτητούπολη. Όταν ήμουν εγώ εκεί υπήρχαν πολλοί Έλληνες. Εκείνη την εποχή οι περισσότεροι Έλληνες πήγαιναν μέσα από τα Foundation Courses, εγώ όμως έφυγα με το που τελείωσα το σχολείο. Έτσι είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς ξένους, να κάνω παρέα με Άγγλους, Μεξικανούς, Ισπανούς, με παιδιά από πολλές διαφορετικές χώρες. Πέρα από τις ακαδημαϊκές σπουδές, είναι σημαντική εμπειρία η επαφή με ανθρώπους από άλλες κουλτούρες, ανθρώπους που έχουν άλλες παραστάσεις και εμπειρίες. Νομίζω ότι αυτό σε διαμορφώνει πάρα πολύ ως άνθρωπο. Σε κάνει πιο ανοιχτόμυαλο.

Πώς συνέχισες μετά;

Στο Essex έκανα καθαρά οικονομικές σπουδές (pure Economics). Ήδη από το Σχολείο είχα επιλέξει την 4η Δέσμη με αυτό τον σκοπό. Συνέχισα λοιπόν με ένα μεταπτυχιακό στο ίδιο πανεπιστήμιο, στο κομμάτι του Management Economics και κατά τη διάρκεια αυτού του μεταπτυχιακού μού μπήκε το μικρόβιο της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού. Ένα από τα μαθήματα αφορούσε στην ανθρώπινη συμπεριφορά και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα μιας εταιρείας. Αυτό μου τράβηξε το ενδιαφέρον και με έφερε σε επαφή με το πεδίο του ανθρώπινου δυναμικού. Στη συνέχεια αποφάσισα να εξειδικευτώ στη Διαχείριση του Ανθρώπινου Δυναμικού και συνέχισα τις σπουδές μου με ένα δεύτερο μεταπτυχιακό στο LSE, London School of Economics.

Πώς ήταν οι σπουδές στο LSE;

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση ο διαφορετικός τρόπος σπουδών. Δεν θα ξεχάσω ότι, ενώ μας έδιναν υλικό, βιβλία για μελέτη, επιστημονικά άρθρα κτλ., η διδασκαλία γινόταν πάνω σε περιοδικά και εφημερίδες όπως το Economist και οι Financial Times. Δηλαδή μας έδιναν ένα άρθρο από την εφημερίδα και εμείς έπρεπε να το αναλύσουμε χωρίς να έχουμε βιβλία μπροστά μας. Είναι άλλη η φιλοσοφία. Δεν χρειαζόταν να αποστηθίσεις, έπρεπε να έχεις διαβάσει σχετικά προκειμένου να έχεις άποψη για αυτά τα θέματα. Και ο καθένας είχε τη δική του άποψη. Με αυτό τον τρόπο γινόταν δημιουργική συζήτηση. Επίσης, το LSE είναι στο κεντρικό Λονδίνο, που είναι το κέντρο των εξελίξεων, τουλάχιστον ήταν όταν σπούδαζα εγώ! Το να σπουδάζεις σε μια μεγάλη πόλη είναι τελείως διαφορετικό από το να σπουδάζεις σε ένα Πανεπιστήμιο όπως το Essex σε Campus. Για να είμαι ειλικρινής το Campus βοηθάει πολύ στις σπουδές κυρίως στις προπτυχιακές. Σε κάνει να νιώθεις μέρος ενός ακαδημαϊκού συνόλου.

Ποιο είναι το πλεονέκτημα να έχει κάποιος οικονομικό υπόβαθρο και να δουλεύει σε σχέση με τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού;

Οι περισσότεροι που βρίσκονται σήμερα στο πεδίο της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού προέρχονται από τομείς όπως η ψυχολογία και λιγότερο από τα οικονομικά. Όταν είσαι οικονομολόγος σου δίνεται η δυνατότητα να κάθεσαι στο τραπέζι με μέλη της υπόλοιπης εταιρείας, που μιλάνε κυρίως χρησιμοποιώντας οικονομικούς όρους, και να καταλαβαίνεις καλύτερα τη γλώσσα τους. Γιατί οι περισσότερες αποφάσεις ξεκινάνε από τα οικονομικά στοιχεία και μετά εσύ πρέπει να δεις πώς μπορείς να βάλεις το ανθρώπινο κομμάτι στην εξίσωση.

Πιστεύεις ότι ο τομέας της διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού είναι κάπως υποτιμημένος στην Ελλάδα;

Ναι, δυστυχώς. Το 2005, όταν επέστρεψα πρώτη φορά στην Ελλάδα από την Αγγλία, ήταν αρκετά υποτιμημένος. Ο υπεύθυνος τότε στις περισσότερες εταιρείες λεγόταν προσωπάρχης και ο ρόλος του ήταν πιο πολύ γραφειοκρατικός, διοικητικός και αρκετά διεκπεραιωτικός, δεν ασχολούνταν τόσο πολύ με τις πραγματικές ανάγκες του εργαζόμενου. Δεν είναι όμως αυτός ο ρόλος του υπεύθυνου ανθρώπινου δυναμικού. Έχει πολύ περισσότερα να προσφέρει. Οφείλω να πω όμως πως τα τελευταία χρόνια ο τομέας της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού έχει κάνει μεγάλα βήματα. Έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί γιατί πλέον οι ελληνικές επιχειρήσεις κατάλαβαν ότι το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα προέρχεται και από τους ανθρώπους.

Η σύγχρονη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού πού βασίζεται και σε τι αποσκοπεί;

Πάντα αποσκοπεί στο να γίνει πιο παραγωγική μια εταιρεία. Από εκεί ξεκινάμε. Η σύγχρονη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού θεωρεί τον άνθρωπο ως βασικό πυλώνα της αύξησης της παραγωγικότητας. Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορεί να το πετύχει αυτό. Πρώτο μέλημα είναι η προσέλκυση των κατάλληλων ανθρώπων. Μετά η ανάπτυξή τους, η εκπαίδευσή τους, καθώς και η σωστή ανταμοιβή τους. Η ανταμοιβή δεν είναι μόνο ο μηνιαίος μισθός. Πρόκειται για ένα συνολικό πακέτο που δίνουν οι εταιρείες στους εργαζόμενους. Επίσης, σημαντική παράμετρος είναι να παρέχεις στον εργαζόμενο και ποιοτικό περιβάλλον εργασίας. Ο τρόπος εργασίας έχει αλλάξει πολύ. Οι εταιρείες που θέλουν να έχουν το πλεονέκτημα πρέπει να αντιμετωπίζουν τον εργαζόμενο ως άνθρωπο πρώτα, τον οποίο σέβονται, και μετά ως εργαζόμενο.

Αυτά που βλέπουμε σε διάφορες μεγάλες εταιρείες, κυρίως στον χώρο της Πληροφορικής στο εξωτερικό, τύπου Google κ.λπ., που προβάλλουν πάρα πολύ τις εγκαταστάσεις τους και τις ανέσεις που παρέχουν στους εργαζόμενους, είναι προϊόν της διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού ή γίνονται προς εντυπωσιασμό; Τι πιστεύεις;

Νομίζω ότι όπως θέλεις το σπίτι σου να έχει ένα όμορφο περιβάλλον, δηλαδή πώς θα διαμορφώσεις το σαλόνι σου για να έχεις έναν ευχάριστο χώρο να περάσεις τον χρόνο σου, έτσι πρέπει να είναι και το γραφείο. Δηλαδή πρέπει να είναι ένας χώρος ελκυστικός. Ξοδεύουμε ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας στον χώρο εργασίας μας. Άρα θέλεις να εργάζεσαι σε έναν χώρο ευχάριστο. Η εταιρεία στην οποία είμαι τώρα, η Kaizen Gaming, έχει ένα υπέροχο εργασιακό περιβάλλον. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο κτήριο. Το εργασιακό περιβάλλον είναι πολύ περισσότερα. Μου προκαλεί ευχαρίστηση να έρχομαι να εργάζομαι σε ένα περιβάλλον το οποίο με σέβεται. Το ίδιο ισχύει και για το σχολείο, για να το συνδέσω και με τη συζήτησή μας. Πόσο υπέροχο είναι να έχεις ωραίες εγκαταστάσεις, τα παιδιά να πηγαίνουν σε ένα μέρος που είναι καθαρό και είναι μέσα στη φύση. Τώρα π.χ. ο γιος μου στο Αρσάκειο Ψυχικού πηγαίνει σε έναν ωραίο χώρο, με ωραίες εγκαταστάσεις, ένα επιβλητικό κτήριο, ενώ άλλα παιδιά δυστυχώς δεν έχουν αυτή την ευκαιρία. Όταν είσαι μικρός θεωρείς το περιβάλλον σου δεδομένο. Όταν μεγαλώνεις όμως μπορείς πλέον να κάνεις και επιλογές. Οπότε πιστεύω ότι είναι σημαντικό να εργάζεσαι σε ένα ευχάριστο εργασιακό χώρο.

Έχοντας δουλέψει σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και σε βαλκανικές, βρήκες διαφορά στον τρόπο που αντιμετωπίζεται ο εργαζόμενος και η εργασία γενικότερα στη δυτική Ευρώπη σε σχέση με τα Βαλκάνια;

Ναι, υπάρχει ακόμα διαφορά. Επειδή έχω περάσει, αλλά δεν έχω μείνει πολύ καιρό, από χώρες όπως είναι η Αλβανία και κατά κύριο λόγο η Βουλγαρία και η Σερβία, αυτές θα έλεγα ότι σε αυτό το θέμα είναι πιο πίσω από την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι πιο κοντά προς το δυτικό μοντέλο, προς τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Μιλάω βέβαια για τον μέσο όρο. Φυσικά υπάρχουν εξαιρετικά ανεπτυγμένες εταιρείες και στην Αλβανία και στη Βουλγαρία, όπως και στις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες.

Στην Kaizen που εργάζεσαι τώρα σε ποιον όροφο είσαι;

Είμαι στον 2ο όροφο, το γραφείο μου έχει θέα το εσωτερικό του Campus, που έχουμε τον κήπο μας. Kαι αναφέρομαι σε αυτό που είπα πιο πριν για τον εργασιακό χώρο, πόσο βοηθάει το ωραίο περιβάλλον. Να δώσω ένα παράδειγμα: επειδή στον κήπο έχουν φτιάξει ένα περιφερειακό μονοπάτι περπατήματος, πολλές φορές μπορεί με την ομάδα μου, να πάρουμε έναν καφέ και να κάνουμε μια συνάντηση περπατώντας. Και μπορώ να το πω με βεβαιότητα ότι πολλές φορές μπορείς να κάνεις πολύ πιο δημιουργικές και αποτελεσματικές συζητήσεις περπατώντας από το να είσαι μέσα σε ένα γραφείο.

Αριστοτελική μέθοδος, περιπατητική σχολή. Και έχετε και πολύ ωραία λουλούδια έξω, στην είσοδο. Όσο το κτήριο κατασκευαζόταν νόμιζα ότι πρόκειται για πάρκινγκ με ορόφους. Μου έκανε λοιπόν μεγάλη εντύπωση πώς μια εταιρεία που ασχολείται με το gaming έχει τέτοιες εγκαταστάσεις και μάλιστα στην Ελλάδα. Λύσε μου αυτή την απορία.

Η εταιρεία δημιουργήθηκε στην Ελλάδα. Η Kaizen Gaming δημιουργήθηκε από μια μικρή ομάδα ανθρώπων οι οποίοι γρήγορα διαπίστωσαν τις ευκαιρίες που υπάρχουν στο online gaming. Αυτό το εγχείρημα, το οποίο ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία, έχει γίνει σήμερα μια εταιρεία με πάνω από 2.500 εργαζόμενους και με σκοπό σε 2-3 χρόνια να επεκταθεί σε 26 χώρες. Πολλές φορές όλοι μας έχουμε σχέδια και ιδέες, θέματα που σκεφτόμαστε και τελικά δεν παίρνουμε το ρίσκο να τα προχωρήσουμε. Ευτυχώς, μερικοί άνθρωποι, πέρα από τις ιδέες είναι διατεθειμένοι να πάρουν το ρίσκο και τις ιδέες τους να τις κάνουν πράξη.

Καθόλου δεν φανταζόμουν κάτι τέτοιο.

Είναι πολύ σημαντικό για την ελληνική οικονομία να υπάρχουν τέτοιες εταιρείες στη χώρα μας. Εταιρείες οι οποίες δημιουργούν ένα σύγχρονο περιβάλλον στο οποίο μπορούν να εργαστούν και να αναπτυχθούν οι νέοι και οι νέες μας. Αυτή τη στιγμή κοντά σε εμάς, στο Kaizen campus, κατασκευάζεται ένα ακόμα κτήριο από μια πολυεθνική εταιρεία. Και αυτό στην ίδια φιλοσοφία, γιατί πλέον αυτό είναι το μοντέλο το οποίο είναι και πιο ελκυστικό στους νέους. Σε εμάς ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 32 χρόνια. Οι εργαζόμενοι πλέον έχουν αλλάξει πάρα πολύ σε σχέση με αυτό που ξέραμε. Τα νέα παιδιά του σήμερα ενδιαφέρονται για το εργασιακό τους περιβάλλον, αλλά και το πώς η εργασία τους μπορεί να επηρεάσει την προσωπική τους ζωή. Έχω διαπιστώσει ότι η νέα γενιά είναι πολύ καλή στο να βάζει όρια ανάμεσα στην εργασία και τον προσωπικό τους χρόνο. Επίσης ενδιαφέρονται πιο πολύ για τις ευκαιρίες εξέλιξης από ό,τι για τον σημερινό τους μισθό.

Ενδιαφέρον αυτό που λες, γιατί είχα την αντίθετη εντύπωση.

Σε διαβεβαιώνω ότι έτσι είναι σήμερα, επειδή μιλάω με πάρα πολύ κόσμο. Ενώ πριν από 6-7 χρόνια, ίσως και πιο παλιά, ήταν βασική ερώτηση το ζήτημα του μισθού, τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει πλήρως το είδος των ερωτήσεων από τους νέους υποψήφιους και τις νέες υποψήφιες. Θέλουν να μάθουν αν υπάρχει ευελιξία καθώς και τις παροχές που δίνουν οι εταιρείες, οι οποίες μπορεί να μην έχουν καμία σχέση με χρηματικές απολαβές. Αυτά είναι πλέον σημαντικά πράγματα για τους πιο νέους ανθρώπους.

Στην εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια έχει περάσει πάρα πολύ το παιχνίδι, το gaming, ως εκπαιδευτική μέθοδος. Είναι το λεγόμενο gamification και χρησιμοποιείται αρκετά, επειδή το νέο παιδί είναι εξοικειωμένο με τα παιχνίδια και το gaming γενικότερα, το οποίο χρησιμοποιείται προκειμένου να δοθεί μια πιο παιγνιώδης μορφή στη διδασκαλία. Εσείς έχετε εκπαιδευτικό προσανατολισμό ή όχι;

Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε εκπαιδευτικό κομμάτι. Αλλά όπως σωστά αναφέρετε, το gamification είναι μια τάση η οποία υπάρχει τώρα, που δεν βοηθάει μόνο στην εκπαίδευση των εργαζομένων, είναι και μέθοδος πρόσληψης εργαζομένων. Δηλαδή πολλές φορές μπορείς να βάλεις έναν υποψήφιο να παίξει ένα παιχνίδι, από το οποίο και μπορείς να βγάλεις πολλά συμπεράσματα, για τον χαρακτήρα του και την προσωπικότητά του, για το πώς σκέφτεται και το πώς μπορεί να αντιληφθεί καταστάσεις. Όταν παίζουμε είμαστε ο εαυτός μας και μπαίνουμε σε ένα παραμύθι, οπότε σε αυτό το παραμύθι μας μπορούμε να βγάλουμε πιο έντονες συμπεριφορές και χαρακτηριστικά.

Άρα μπορείς να δεις και τον τρόπο σκέψης, τη στρατηγική, αν έχει ψυχραιμία κ.λπ.

Βλέπεις όλους αυτούς τους παράγοντες χωρίς πολλές φορές ο άλλος να το αντιληφθεί. Το βλέπεις με έναν πιο φυσικό τρόπο μέσα από το παιχνίδι. Και υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες, και ελληνικές αλλά και παγκόσμιες, που έχουν αναπτυχθεί και χρησιμοποιούν αυτό το κομμάτι. Οπότε και η εκπαίδευση τείνει προς αυτό.

Μια τελευταία ερώτηση σε σχέση με τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Με βάση τη δική σου εμπειρία, ποια συμβουλή θα έδινες σε παιδιά λυκείου για το πώς να δουν το επαγγελματικό μέλλον τους;

Το πρώτο πράγμα που θα έλεγα είναι τα παιδιά να ακούσουν τους γονείς τους, αλλά και ταυτόχρονα να κάνουν αυτό που αγαπάνε. Τι θέλω να πω: αν έκανα αυτό που πραγματικά ήθελα στα 17-18 μου χρόνια, τότε μπορεί να μην είχα την σταδιοδρομία την οποία έχω σήμερα. Εγώ ήθελα να γίνω αθλητικός δημοσιογράφος. Το κίνητρό μου ήταν η αγάπη μου για τον αθλητισμό. Δεν είχα όμως την πλήρη εικόνα για την αγορά εργασίας και τις προοπτικές εξέλιξης. Εδώ έρχονται οι εμπειρίες από το οικογενειακό μας περιβάλλον για να μας καθοδηγήσουν σε κάτι που έχουμε πολύ περιορισμένη γνώση, το οποίο και είναι απολύτως φυσιολογικό. Είναι εξαιρετικά δύσκολο ένα παιδί στα 17 του να αποφασίσει με τι θέλει να ασχοληθεί όταν έχει πολύ περιορισμένη έκθεση στην αγορά εργασίας. Άκουσα τους γονείς μου που μου είπαν ότι πρέπει να αποκτήσω ένα πτυχίο, να σπουδάσω, να αναπτύξω τις γνώσεις μου και μετά, αν έχω κλίση, να ασχοληθώ με αυτό που ήθελα. Είναι σημαντικό να αποκτήσεις κάποια γενικά εφόδια για τη ζωή σου. Άρα το πρώτο πράγμα που θα έλεγα είναι να ακούσουμε την άποψη των γονιών μας. Γιατί οι γονείς μας μας αγαπάνε, μας ξέρουν πολύ καλά, είναι έμπειροι, έχουν δει πράγματα στη ζωή τους, ενώ εμείς στην ηλικία των 16, 17, 18 ετών ενθουσιαζόμαστε, χωρίς να έχουμε όλα τα δεδομένα. Το άλλο που πιστεύω ότι πρέπει να κάνουν τα νέα παιδιά είναι να ακολουθήσουν το παράδειγμα ανθρώπων που θεωρούν ότι έχουν πετύχει στη ζωή τους, όχι μόνο επαγγελματικά, ανθρώπους που έχουν ως ινδάλματα, να δουν πώς έγιναν επιτυχημένοι. Άρα συνοψίζοντας θα έλεγα τα παιδιά να προσπαθήσουν να παντρέψουν αυτό που αγαπάνε με την κατάλληλη καθοδήγηση των δικών τους ή ανθρώπων που εμπιστεύονται.

Στα Γυμνάσια αλλά και στα Λύκεια οργανώνονται Ημέρες Σταδιοδρομίας, στις οποίες καλούνται γονείς από διάφορους επαγγελματικούς χώρους και μιλάνε στα παιδιά για τη δουλειά τους. Θα είχες χρόνο να μιλήσεις στους μαθητές μας;

Με πολύ μεγάλη χαρά. Είναι κάτι που κάνω πολύ συχνά. Θα είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή να μιλήσω στα παιδιά του σχολείου μας και αν μπορώ και εγώ από τη πλευρά μου να τα βοηθήσω στις αποφάσεις που καλούνται να λάβουν για το επαγγελματικό τους μέλλον.

Ευχαριστούμε πολύ, Γιώργο.

Εγώ ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε να γνωριστούμε.